"En la cárcel del depósito de Moscú conocí al primer anarquista de carne y hueso. Era un maestro de escuela llamado Lusin, hombre retraído, parco en palabras, duro (…) Las discusiones teóricas las aceptaba de mala gana. Una vez, como yo le estuviese siempre preguntado cómo iban a regirse los ferrocarriles en el Estado anarquista, me contestó:¿Y para qué diablo necesito yo viajar en tren cuando triunfe el anarquismo?”
León Trotsky, Mi vida
Só a mala conciencia do outrora chamado Lev Davídovich Bronstein pode pretender reducir unha lección de sentido común a unha vulgar anécdota de medio pelo. Desgrazadamente o seu exemplo, sendo nefasto, foi acollido con inusitado entusiasmo entón. A súa sombra exténdese en forma de ideoloxía até os nosos días.
Este delongado proceso de inversión da realidade acentúase ainda máis, se cabe, na actualidade acaso facilitado polo aillamento das propias persoas nun entorno social cada vez máis agresivo. Nada deterá xa, agás o esgotamento xeralizado, o adoutrinamento dos individuos baixo o goberno extremo do capital. Antes ben, semella estar na natureza das cousas ir sempre a peor.
Tal parece se atendemos ás diversas intervencións habidas durante as pasadas Xornadas sobre a Rexión Urbana das Rías Baixas[1]. O actual uso do solo, segundo a cháchara oficial, depende directamente do transporte interurbano en tanto que motor da futura área metropolitana de Vigo[2]. Así o AVE pasa por ser fundamental para o desenvolvemento da Eurorrexión Galiza-Norte de Portugal, o tren de cercanías todo un desafío para o eixo Vigo-Pontevedra e o metro lixeiro unha prolongación do mesmo que facilite enlazar cos denominados centros neurálxicos, ditos polígonos industriais e áreas comerciais. Como colofón, a máis recente novidade, a chamada autoestrada do mar, pensada para afortalar o transporte marítimo e de paso situar a Vigo nun primeiro plano no contexto das rexións periféricas da UE.
Asemade, a futura autovía Pontevedra-O Porrriño, resultado da crecente industrialización do interior da provincia, contará, a maiores, cun ramal ó aeroporto de Peinador dende o concello de Vilaboa, sendo emulada más y mejor pola súa réplica Vigo-O Porriño. Aliás a AP-9 verá ampliada os seus carrís a altura da ponte de Rande coa vista posta no corredor de O Morrazo. Para alén diso, pero intimamente ligada a estas infraestructuras, a Ronda de Vigo concíbese como a columna vertebral da cidade futura en base a un PXOM plagado de irregularidades. Deste modo, seducidos por unha tal profusión de redes viarias esquecemos que todas elas conforman, en conxunto, un mapa sinistro dos lugares comúns da moderna devastación e boa proba dun certo estilo de decadencia que se manifesta no gusto desmesurado polo xigantismo arquitectónico.
En efecto, a movilidade pasa por ser un concepto recorrinte en calquera tipo de planificación do territorio. Ten unha función estratéxica. Pero tamén ten unha función sicolóxica a tenor do valor que as sociedades contemporáneas outorgan á proximidade física como factor de desenvolvemento. Nunca un fenómeno como a movilidade dispuxo ó seu antollo de tantas facilidades e nunca foron tan perxudiciais á luz dos acontecementos. Pero non sempre foi así. Houbo un tempo en que o feito mesmo de desprazarse tiña moito que ver coa autonomía das persoas e non tanto coa creación de novas plusvalías. Quero dicir que primaba sobre calquera outro aspecto, incluida a súa xestión capitalista, a cuestión do seu valor de uso.
O desenfreo da nosa época substituíu, antes que nada, el libre albedrío pola planificación sistemática. Polo control exhaustivo de todo e de todos. A movilidade, emancipada de esta forma da súa función primitiva, pasa a ser unha necesidade en sí mesma. Todo gravita ó seu arredor. Ó punto de ficar condicionados e a expensas da súa natureza depredadora como por unha sorte de fatalidade. A movilidade aparece entón como a punta de lanza do progreso tecnolóxico na súa faceta totalitaria[3]. Un progreso que ten a ben recoller para sí tódalas virtudes da nosa época, dende a escravitude asalariada e o consenso social até o desdén pola cuestión ecolóxica. Pura pantomima.
Os epígonos da modernidade tentan minimizar a toda costa o inevitabel impacto ambiental e a súa secuela inmediata: o rexeitamento social[4]. Porén, a constatación de que nada bo pode vir da man do progreso, senon a risco de sucumbir baixo os seus efectos, non é abondo para comprender o significado oculto da catástrofe en marcha. Cómpre estar alerta. Dadas as circunstancias presentes apostamos pola defensa incondicional do saber facer, isto é o gusto polas cousas ben feitas e o sentido práctico. Non en van, asistimos á plena transformación capitalista do mundo tal e como o coñecemos. Á plena liquidación por reformas do actual estado de cousas.
En suma, nin a máis avanzada das tecnoloxías poderá evitar as consecuencias desastrosas derivadas do timo da movilidade forzosa. A superioridade técnica da nosa época transformará con ímpetu arrollador todo canto atope o seu paso. Así pois, concelllos de clara composición rural mudarán en simples lugares de paso. Outros, en troques, verán acentuada a súa superficie edificábel. Pero todos sufrirán, por forza, un retroceso alarmante na calidade de vida das súas xentes.
Finalmente, o que agora aparece como unha verdade sentida[5] tivo que soprepoñerse a toda clase de suspicacias. En beneficio do confusionismo reinante tanto partidarios do progreso como adversarios, infravaloraron as posibilidades prácticas da crítica antidesarrollista por irrelevante. Malia estas profecías pesimistas, ainda cabe a posibilidade de armarse convenientemente para os tempos que se achegan, á maneira dos antigos. Cos nosos propios métodos. Sen idealismos. Ou salvar á sociedade no capitalismo ou salvar á sociedade do capitalismo. Calquera outra hipótese será un espellismo.
GAS
Notas:
[1] Tiveron lugar no Clube Financieiro de Vigo os días 26/27/28 de xuño de 2007.
[2] Trátase dunha estructura de carácter económica que abranguería segundo todo apunta un número importante de concellos da provincia. Dende os 14 (BNG) ou os 28 (PSOE) até a suma das áreas metropolitanas de Vigo e Pontevedra (Xunta de Galiza).
[3]Todo un presidente da Xunta de Galiza e doutor en ciencias económicas, Emilio Pérez Touriño, di respecto á alta velocidade que "difundirá innovación, movilidad y progreso" polas terras atrasadas do país dos galegos. Faro de Vigo 12/8/2007.
[4]En Negros, parroquia redondelá fronteiriza con Vigo, os propios veciños din que as máquinas “por donde van, arrasan”, en relación á desfeita das obras do AVE no Val do Maceiras. Faro de Vigo, 31/8/2007.
[5]Son moitos os concellos da provincia de Pontevedra que contan na actualidade con organismos de base activos na defensa do territorio.
